نگاهی به پیشینه تصویب قانون تحریم های ایران ( ایسا ) از 1996 تا 2016

پژوهش خبری صدا وسیما:  اعلام استراتژی مهار دوگانه از سوی مارتین ایندایک در آغاز دوره ریاست جمهوری بیل کلینتون و نیز فروکش کردن درگیری‌های اعراب و اسرائیل از عواملی بود که لابی صهیونیست را برای اعمال فشار به قانونگذاران آمریکایی جهت تحریم قانونی ایران تشویق کرد.

ـ «آلفونسو داماتو» سناتور ایالت نیویورک که روابط نزدیکی با لابی ایپک داشت، پرچمدار تحریم علیه ایران شد. این سناتور جمهوری‌خواه به ویژه پس از آنکه به عنوان رئیس کمیته بانکداری سنا انتخاب شد، مذاکراتی را جهت تصویب قانون تحریم ایران انجام داد. طرح داماتو مبنی بر تحریم اقتصادى شرکت‌هاى غیر آمریکایى که تکنولوژى مربوط به صنعت نفت را در اختیار ایران مى‌گذارند، 20 دسامبر 1995 در مجلس سنا به تصویب رسید. 

این طرح با طرح « بنجامین گیلمن‌» رئیس کمیسیون روابط بین‌الملل مجلس نمایندگان آمریکا علیه ایران (که این طرح هم در سنا به تصویب رسیده بود) مشابهت بسیاری داشت، از این رو دو طرح به کمیته‌اى مشترک ارجاع شد. رسیدگی به طرح ادغامی، 26 ژوئن 1996 در دستور کار کنگره آمریکا قرار گرفت؛‌ در همین زمان سناتور کِندی خواستار طرحی مشابه برای لیبی شد. 

کندی به قربانیان انفجار هواپیمای پان امریکن (که دولت لیبی عامل آن اعلام شده بود) قول داده بود، اقداماتی علیه لیبی انجام دهد. در نهایت پیشنهاد کندی نیز پذیرفته شد و طرح اولیه قانون تحریم‌های سرمایه‌گذاری ثانویه - تحریم ایران و لیبی (ILSA) به تصویب رسید.

ـ مصوبه کنگره، 4 اوت 1996 (14مرداد 1375) به امضاى رئیس جمهور آمریکا (کلینتون) رسید و به قانون تبدیل شد.

ـ هدف اصلی قانون، تضعیف ایران و لیبی و جلوگیری از ورود جریان سرمایه به بخش انرژی این دو کشور و محروم کردن آنها از ذخایر لازم برای کمک مالی به گروه های تروریستی (مورد ادعای آمریکا) و ممانعت از تقویت توانمندی‌های استراتژیک ایران و لیبی اعلام شد. شروط لغو این قانون هم حذف شدن از فهرست تروریسم و قطع تلاش برای دستیابی به سلاح‌های کشتار جمعی عنوان شد. 

ـ بر اساس قانون ایلسا شرکت‌های آمریکایی از سرمایه‌گذاری سالانه بیش از 40 میلیون دلار در بخش نفت و گاز ایران و لیبی منع شدند.

ـ این قانون که اعتبار آن 5 سال تعیین شده بود، در سال 2001 مورد انتقاد بسیاری از مقامات آمریکایی قرار گرفت. حتی دیک چنی معاون بوش پسر از لغو آن حمایت کرد. بعلاوه ائتلافی مرکب از 670 شرکت بزرگ و کوچک آمریکایی موسوم به USA ENGAGE تلاش زیادی برای تمدید نشدن قانون بکار بست. ناکارآمدی سیستم تحریم، اثرات منفی آن بر روابط آمریکا و متحدانش، لزوم توجه به مسئله امنیت انرژی آمریکا و مستثنی شدن آمریکا از سرمایه‌گذاری در ایران از جمله دلایلی بود که برای مخالفت با تمدید ایلسا عنوان می‌شد.

ـ با این همه در سال 2001، ‌قانون تحریم ایران و لیبی در مجلس نمایندگان آمریکا با 409 رای موافق در مقابل6 رای مخالف و در مجلس سنا با 96 رای موافق در مقابل 2 رای مخالف به تصویب رسید و به مدت 5 سال دیگر تمدید شد. در تمدید سال 2001 سقف سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز ایران و لیبی از 40 به 20 میلیون دلار رسید .

ـ قانون تحریم ایران و لیبی برای بار سوم، 31 ژوئیه 2006 به اتفاق آرا در سنا به تصویب رسید و بوش رئیس جمهور وقت، 4 اوت آن را امضا کرد. البته این بار تا 29 سپتامبر همان سال تمدید شد.30 سپتامبر 2006 هم، این قانون به قانونISA (تحریم‌های ایران) تغییر نام یافت و تا 31 دسامبر 2011 (پنج سال دیگر) تمدید شد.

ـ 24 ژوئن2010 قانون جامع تحریم‌های ایران و کاهش سرمایه‌گذاری (CISADA)به تصویب رسید که تحریم‌های ISA را در درون خود داشت. اوباما نیز این قانون را در اول جولای مورد تایید قرار داد.

ـ دستور اجرایی13590 اوباما در 21 نوامبر 2011 سقف سرمایه‌گذاری (20 میلیون دلاری ISA) را به زیر 5 میلیون دلار در سال کاهش داد.

ـ قانون ISA طبق اعتبار 5 ساله خود، در صورتی که تا 31 دسامبر 2016 (10 دیماه 95) تمدید نمی شد، منقضی می گردید برای پرهیز از این اتفاق، قانونگذاران آمریکایی11آذرماه با اکثریت مطلق (۹۹ رأی موافق- صفر رأی مخالف) تمدید قانون تحریم‌ها علیه ایران را برای یک دوره ۱۰ ساله و نه پنج ساله تصویب کردند. پیش از سنا،‌ مجلس نمایندگان نیز این طرح را با ۴۱۹ رای موافق در برابر ۱ رای مخالف به امضا رساند.

ـ اکنون که کنگره آمریکا به این طرح رای داده، رئیس جمهور بدون احتساب روزهای یکشنبه، ۱۰ روز فرصت دارد،‌ آن را امضا کند که البته نشانه‌ها حاکی از امضای این طرح از سوی اوباماست. اگر کنگره پیش از این ۱۰ روز پایان دوره کاری خود (کنگره 114) را اعلام نماید، اوباما می‌تواند از اختیارات خود استفاده کند و طرح را امضا نکند، در این صورت طرح به طور خودکار وتو می‌شود. اگر هم پایان دوره کاری اعلام نشود و اوباما طرح را وتو کند، نمایندگان می‌توانند دوباره به آن رای بدهند و وتوی اوباما را بی اثر کنند.

....................................................