سايه روشن گفتگوي ترامپ و اون

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما، اتفاقات هفته گذشته ثابت کرد که باید منتظر گفتگوهای نفس‌گیر بین پیونگ یانگ و واشنگتن در آینده ای نزديک بود، اما هنوزممکن است تغييراتي در زمان و مکان گفتگوها پيش آيد.
در این فضای سایه روشن تقریبا همه چیز مطابق میل کره جنوبی و آمریکا پیش می‌رود و بسیاری بر حل مناقشه هسته‌ای کره شمالی در آینده‌ای نزدیک خوشبینند، حتی وزارت اتحاد کره جنوبی اعلام کرد کره شمالی از خبرنگاران یک خبرگزاری و یک شبکه تلویزیونی کره جنوبی دعوت کرد تا بر روند تعطیلی سایت آزمایش‌های هسته‌ای این کشور طی روزهای 23 تا 25 ماه می (2 تا 4 خرداد) نظارت کنند.
در این بحبوحه که رسانه های جهان چشم به روند رخدادها در شرق دور دوخته بودند، شرایط به نوعی تغییر کرد و کره شمالی در واکنش به برخی تحرکات واشنگتن هشدار داد با ادامه روند کنونی این احتمال که گفتگوهای دو طرف لغو شود ، وجود دارد.
این تحرکات واشنگتن عبارتند از :

1-کره شمالی به رزمایش سالانه مشترک میان آمریکا و کره جنوبی موسوم به "مکس تاندر" واکنش نشان داد و با بیان اینکه این رزمایش "اقدامی تحریک‌آمیز و آمادگی برای تهاجم" است مذاکرات سطح‌بالای هفته گذشته را لغو کرد و هشدار داد دیدار تاریخی میان کیم جونگ اون رهبر این کشور و دونالد ترامپ که قرار است 12 ژوئن (22 خرداد) در سنگاپور برگزار شود، نیز ممکن است لغو گردد.
هرچند کاخ سفید اعلام کرد آمریکا مستقلاً آنچه را کره شمالی اعلام کرده بررسی خواهد کرد و هماهنگی های بیشتری با متحدانش اعمال خواهد کرد اما رزمایش همچنان ادامه خواهد یافت.

2-البته این رزمایش تنها دلیل اعتراض پیونگ‌یانگ نبود. اظهارات جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ در یک مصاحبه تلویزیونی درباره برچیدن تسلیحات هسته‌ای کره شمالی جو آرام میان طرفین را برهم زد. بولتون در این مصاحبه گفته بود: اگر کره شمالی واقعاً می‌خواهد به وعده‌اش درباره متوقف کردن آزمایش‌های هسته ای عمل کند، باید تسلیحات هسته‌ای این کشور به‌طور کامل برچیده شده و این تسلیحات به شرق ایالت تنسی منتقل شود، جایی که وزارت انرژی آمریکا یک آزمایشگاه ملی و یک مجتمع تسلیحات هسته‌ای در اختیار دارد.

در واکنش به این مواضع، وزارت خارجه کره شمالی با انتشار بیانیه‌ای تند با انتقاد از اظهارات بولتون درباره برچیدن تسلیحات هسته‌ای کره شمالی آمده است: این اظهارات نشان‌دهنده تمایل طرف آمریکایی برای انجام مذاکره نیست بلکه نشانه حرکت شیطانی برای تحمیل سرنوشت لیبی و عراق بر کشور کره شمالی است؛ کشورهایی که در نهایت به‌دلیل تسلیم در برابر قدرتهایی بزرگ سرنگون شدند.

در بخش دیگری از این بیانیه آمده است‌:"آمریکا طوری تبلیغ می‌کند که گویا در صورت کنار گذاشتن تسلیحات هسته‌ای از طرف ما این کشور امتیازات اقتصادی در اختیارمان قرار می‌دهد. اما ما هیچ‌وقت منتظر حمایت اقتصادی آمریکا برای بازسازیهای اقتصادی نبوده‌ایم و در آینده نیز هرگز چنین توافقی انجام نخواهیم داد".
پس از این دعوای تبلیغاتی کره جنوبی تلاش کرد تا جو را آرام کند.

محاسبات چند لایه
به نظر کارشناسان کاهش تنش میان کره شمالی و آمریکا مبحث چند لایه و بسیار پیچیده بوده که در آن مقامات دو کشور برای امتیازگیری از یکدیگر تلاش می کنند . اما برای درک بهتر وضعیت باید برداشت کلی واشنگتن از بحران شرق دور را توضیح داد .
برداشت واشنگتن از بحران شبه جزیره چند وجه دارد:

1-بلاتکلیفی مذاکرات واشنگتن و پیونگ یانگ بر سر مسایل هسته ای کره شمالی، می تواند تهدید درجه اول برای آمریکا باشد.

2-همچنانکه شروع خوب روند گفتگومحور در شبه جزیره کره و تمهیدات سازنده برای ثبات سازی در منطقه به طور مشخص برعهده واشنگتن است.

3-واشنگتن می تواند از فرصت مناسبات چند جانبه با پکن، بر رفتار پیونگ یانگ اثر بخش باشد.

4-اینکه کلید حل و فصل بحران شبه جزیره در دستان واشنگتن است، به عبارتی از نظر ساخت قدرت و نفوذ این دولت آمریکاست که می تواند وارد هرگونه بده و بستان با طرف های چینی و کره شمالی شود.

مولفه های تهدید زایی کره شمالی
مقامات واشنگتن بر این باورند که هرکدام از دولت ها به نوعی در تولید و بازتولید تهدید ضد منافع آمریکا در سطح جهان فعالند.
روسیه ، چین و کره شمالی در زمره دولت های پیشرو در محدود سازی آمریکا به شمار می رود. اما وضعیت کره شمالی باتوجه به رخدادها در شرق آسیا بیشتر مد نظر است.
از نگاه کنونی آمریکا ، مولفه های تهدید زایی کره شمالی عبارتند از :

1- کره شمالی به همراه روسیه و چین بیشترین تهدیدات سایبری را در سال جاری متوجه آمریکا خواهند کرد.

2-کره شمالی برای جبران بخشی از بار شدید تحریم ها، از عملیات سایبری برای جمع آوری پول و نیز جمع آوری اطلاعات یا اجرای حمله علیه کره جنوبی و آمریکا استفاده می کند.

3-کره شمالی همچنان در سطح بندی تهدیدات، جدی ترین تهدید ضد آمریکا ست.

4-کره شمالی سابقه صادرات موشک های بالستیک به ایران و سوریه است.

5-کره شمالی دارای یک توانمندی قدیمی در حوزه تسلیحات بیولوژیک است. همچنانکه کره شمالی برنامه ای در حوزه تسلیحات شیمیایی دارد .

6- محدود سازی ژئو استراتژیک کره جنوبی و ژاپن از طریق ناامن سازی شبه جزیره کره و حوزه دریای ژاپن .

فرض های مطرح
با این حال اولویت امروز واشنگتن مذاکره با پیونگ یانگ بدون ارائه هرگونه امتیازی است. هرچند ممکن است این واقعیت مطابق میل پکن نباشد زیرا در روابط شرق دور بعید است متحد استراتژیک چین، پس از سال ها جدال سرد با واشنگتن آنهم بدون دریافت امتیازی-یا حداقل امتیازی پشت میز گفتگو با رئیس جمهور آمریکا بنشیند.
در اینجا 2 فرض مطرح می شود :

الف- اینکه چینی ها خود امتیاز قابل توجهی-مثلا در تجارت فن آوری یا بازارهای مالی با واشنگتن، به دست آورده اند که خروجی آنرا می توان در نرمش پیونگ یانگ در خلع سلاح هسته ای مشاهده کرد.

ب- گمان دیگر آنکه ممکن است واشنگتن در یک کنش ابتکاری امتیاز تجاری یا مالی و یا امکانات ژئوپلتیک و استراتژیک عمده ای به چین ارائه کرده که بازتاب آن را می توان در کوتاه آمدن رژیم کره شمالی ملاحظه کرد.
نکته اینجاست که به احتمال زیاد نمی توان فرض سومی را متصور شد. زیرا حداقل تصمیم سازی یا همان تعیین استراتژی برای سیاست های کلان در کره شمالی بیش از نیم قرن است که در پکن انجام می شود. مراتب آزمایشات موشکی، آزمایشات هسته ای و دست آخر تولید و آزمایش بمب هیدروژنی در زمستان 2017 ، آنهم به طور مشخص برای مقابله با تهدیدات آمریکا، با اطلاع کامل پکن صورت گرفته است.
زمانی که کره شمالی هفته گذشته اعلام کرد مذاکرات هیات های عالی دو کره را به تعلیق درآورده است و قصد دارد درباره شرکت در مذاکرات با رئیس جمهور آمریکا هم تجدیدنظرکند برخی از رسانه ها به سرعت اعلام کردند پیونگ یانگ قصد دارد به مسیر قبلی خود یعنی ادامه مخاصه با آمریکا و متحدانش در منطقه باز گردد.
کارشناسان می گویند هم پیونگ یانگ و هم واشنگتن بارها فضای مخاصمه را داغ و داغ تر کرده اند و جدال دیپلماتیک آنها به ویژه پس از شکست 5 دور مذاکرات شش جانبه بیشتر شده اما این برخورد ها تا اینجای کار جز تقویت موازنه وحشت در منطقه ، بهره ای دیگر نداشته است.
در اواخر دهه 1980 رونالد ریگان رئیس جمهور آمریکا با وجود جدل با میخائیل گورباچف رهبر اتحادجماهیر شوروی، متقابلا ابتکار فضا سازی برای دیدارها و گفتگو را داشتند به نحوی که کار به یک سری تفاهمات سیاسی و مهم تر از آن دستیابی به توافق برای کنترل تسلیحات استراتژیک منتهی شد.

جمع بندي

امروز با وجود نگرانی مشترک واشنگتن، توکیو و سئول در خصوص کنش‌های غیر متعارف موشکی و هسته ای و آثار منطقه ای آن، می توان گفت تاکید جهانی بر مسئولیت پذیری بیشتر واشنگتن در کاهش دامنه های بحران است. چرا که به نظر می‌رسد رویکرد کاخ سفید بر نوعی "اثبات گرایی هژمونیک " برای کاهش یا فیصله بحران و ریشه های درگیری در شرق دور است . به ویژه که دلایل ژئوپلیتیک و زمینه های مرتبط با اجماع جهانی برای امن سازی منطقه ، پیشران اصلی سیاست آمریکا به شمار می رود.
در حال حاضر جامعه جهانی منتظر دیدار رهبران آمریکا و کره شمالی است، هرچند هرکدام موعد گفتگو را تاييد کرده اند اما بسياري هم بر تحقق نيافتن آن تاکيد مي کنند.
======================================

نویسنده : محمد حسینی پور - پژوهشگر سیاست استراتژیک .

.
.